“Bijzonder museum met een straffe collectie”

Stijn Meuris, de man van Noordkaap en Monza, is al van kindsbeen begeesterd door het heelal. In het SteM gaf hij een lezing over de planeet, de mensheid en het onwaarschijnlijke toeval dat we hier (nog) zijn.

Een half uur voor de lezing loopt Stijn Meuris het Mercatormuseum in. “Tien jaar geleden heb ik nog een reportage gemaakt over Mercator, hij kwam aan bod in de Canvas-reeks ‘De Grootste Belg’. Zijn werk is van doorslaggevend belang geweest voor de cartografie en het begrijpen van de kosmos. Heel bijzonder om hier bij zijn twee oorspronkelijke globes te staan”, vertelt Meuris terwijl hij naar de aardglobe uit 1541 staart. “Ik ben sowieso geïnteresseerd in alles wat met kaarten heeft te maken. Zelf heb ik een kleine, maar gevarieerde collectie atlassen. De meest geweldige om in te kijken is een Ferraris-atlas uit de achttiende eeuw. Een soort prehistorische Google Maps. Elke keer ik erin blader, ontdek ik iets nieuw. Ik heb er zelfs speciaal een vergrootglas voor gekocht. Elk weggetje en elke boerderij staan erop. Dat moet een ontzagwekkende job geweest zijn, 250 jaar geleden. Maar goed, hier kom ik alleszins nog terug, bijzonder museum met een straffe collectie!”

In ‘Hoe lang gaat dat hier nog duren?’ vertelt Meuris over het einde van de aarde. Bevlogen weidt hij uit over alle mogelijke rampscenario’s die ons letterlijk boven het hoofd hangen: inslagen van asteroïden, meteorieten, kometen, botsingen tussen melkwegstelstels ('galaxy's') en het veelbesproken zwarte gat. Zijn cola staat na anderhalf uur nog altijd onaangeroerd en de jeugd die aanwezig is, vraagt zich nu al minutenlang af wat dat ding is waarmee hij afbeeldingen projecteert. “Een overhead projector. Neem ik bewust mee. De volwassen mensen kennen het nog, scholieren denken al eens dat het een dikke iPad is. Het is vooral een fantastisch knullig toestel, ietwat imperfect. Daar houd ik van.”

De ene na de andere slide gaat door zijn handen. Op geheel amusante en humoristische wijze houdt hij de mens een spiegel voor. “We denken dat we hier nog lang op deze bol gaan blijven, dat zien we als een evidentie, maar niets is minder waar. We zijn ook niet één of ander hoogtepunt van de evolutie. Het feit dat we bestaan, berust op toeval. Elke kosmoloog kan je vertellen dat de meteoriet die de dinosaurussen 65 miljoen jaar geleden heeft uitgeroeid geen alleenstaand feit is. Het leven op aarde is minstens een dozijn keren op die manier vernietigd. En telkens blijft 5% van de levende wezens bestaan. Zij overleven en zo ontstaan er telkens nieuwe planten- en dierensoorten. Het is dan ook dankzij één van die allesverwoestende inslagen dat onze soort is ontstaan. Arrogant dus van de mens om te denken dat we hier voor eeuwig zijn. Wat uiteraard niet betekent dat we deze bol niet op een vrolijke manier mogen bevolken (lacht).”

Hoewel Meuris al sinds zijn jeugd bezig is met het heelal, is de onmetelijkheid ervan ook voor hem nog altijd moeilijk te vatten. “We kennen allemaal de rotstekeningen van buffels en stieren. Die zijn zo’n 16.000 jaar oud. Maar er zijn ook menselijke voetstappen gevonden, versteend in de modder. En die zijn twee miljoen jaar oud. Alles is relatief. Ook onze aarde. Als wij verdwijnen, zal de impact op het heelal onbestaande zijn.”

Wie ondertussen over zijn eigen sterfelijkheid zit na te denken, kan best eens naar de sterren staren. Doe dat wel niet in Vlaanderen, want veel meer dan een zwart gat zal je niet kunnen ontwaren. “In Vlaanderen, en in Europa in het algemeen, is lichtvervuiling heel hardnekkig. De enige plekken waar je nog enigszins op fatsoenlijke wijze aan amateursterrenkunde kunt doen, is in Schotland en in één of ander historisch woud in Polen. Of in de Hoge Venen, daar lukt het ook nog wel, in de winter.”

Heeft Stijn Meuris jou ook helemaal warm gemaakt voor de aarde, het heelal en alles ertussen? Breng een bezoekje aan het Mercatormuseum en ontdek zelf de wondere wereld van de cartografie!